Stan zdrowia, a w tym i stan odżywienia wpływa na nasze myśli, na to, co i jak robimy, kim jesteśmy a także na nową osobę, która zostanie poczęta. Od momentu, kiedy plemnik połączy się z komórką jajową dokonują się podziały, różnicowanie się komórek, tworzenie nowych tkanek, narządów wykształca się organizm złożony z 60 bilionów komórek, a i tak stanowiących jedną całość.
Od zapłodnienia mamy do czynienia z nowym człowiekiem, z dzieckiem. Każdy organizm żywy, a w tym i człowiek przechodząc przez etapy swojego życia potrzebuje substratów energetycznych, budulcowych i regulujących. Na każdym etapie życia, a także i różnych stanach fizjologicznych zmienia się ich ilość. Niekiedy, niektóre substraty są nam niezbędne tylko w danym okresie życia. Od poczęcia do chwili śmierci naszego mózgu, przez nas organizm będzie przepływać energia pochodząca z żywności.
Dieta kobiety przed ciążą w 1 trysemestrze ciąży nie różni się znacząco od diety kobiety, która nie jest w ciąży i prawidłowo się odżywia. Organizm kobiety w okresie ciąży przygotowuje się zwiększonej retencji składników odżywczych. Przyswajalność niemalże wszystkich składników odżywczych ulega zwiększeniu. Niemniej trzeba przyłożyć baczną uwagę do pokrywania zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, a na niektóre w szczególności.
Budowanie nowych komórek. Od momentu poczęcia następuje różnicowanie, pomnażanie się nowych komórek. W pierwszym trysemestrze ciąży, głównie następuje powiększanie się masy dziecka, w następnych miesiącach głownie zwiększa się masa łożyska, macicy. W pierwszych 20 tygodniach ciąży masa kobiety z dzieckiem wzrasta o około 4kg.Głowna masa komórek składa się z wody, warstwy fosfolipidów, a także z białek, łańcuchów polipeptydowych.
Stan odżywienia kobiety przed zajściem w ciąże wpływa na masę urodzeniową dziecka, innymi słowy na masę komórkową. Kobiety, które charakteryzują się przed zajściem w ciąże lekką niedowagą, rodzą dzieci o około 200g lżejsze od wartości średniej. Matki które mają prawidłową masę ciała rzadziej poronią. U dzieci takich matek rzadziej występują problemy neurologiczne włącznie z opóźnieniem rozwoju fizycznego, wadami wzroku, słuchu zaburzeniami zachowania się trudnościami w nauce. Żeby zapobiec tym zmianom, kobiety z niedowagą, które poczęły dziecko powinny systematyczne przybierać na wadzę, tak żeby pod koniec ciąży wykazywać 120% należnej masy ciała. Ważnym aspektem jest również zachowanie odpowiednich proporcji między białkami, tłuszczami i węglowodanami. Zapotrzebowanie na energię w I trysemestrze jest większe o około 150 kcal na dobę, czyli nie jest to dużo.
Kobiety, które przed zajściem w ciążę ważą powyżej 120% i powyżej należnej masy ciała cierpią często w okresie ciąży na nadciśnienie, cukrzyce, mają często trudne porody z cięciem cesarskim, a po porodzie mogą dostać krwotoków. Kobiety otyłe zdecydowanie częściej rodzą dzieci otyłe, co wiąże się z podwyższonym ryzykiem urazu podczas porodu, większą zapadalnością na choroby, większą śmiertelnością noworodków.
Kwas foliowy jest niezbędnym składnikiem do podziałów komórkowych, bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych, czyli DNA i RNA. Kobiety już przed zajściem w ciąże powinny spożywać produkty bogate w ten składnik lub nawet go suplementować. Niedobór kwasu foliowego może przyczyniać się do niedokrwistości megaloblastycznej lub wad cewy nerwowej.
Suplementacja jodem jak i kwasem foliowym w znaczącym stopniu zmniejsza ryzyko problemów zdrowotnych u dzieci. Żywienie przed okresem i w pierwszych jego miesiącach powinno mieć w szczególności na uwadze te składniki. Niedobory jodu mogą przyczynić się do powstawania kretynizmu i nieprawidłowego wytwarzania hormonów tarczycy. Źródłem jodu są ryby morskie.
Witamina A bierze udział w tworzeniu się nowych komórek, jest niezbędna w tworzeniu się nowego organizmu. Witamina ta także pełni funkcję w procesie tworzenia się i w samym procesie widzenia. Odpowiednia podaż witaminy A może zabezpieczyć przed wystąpieniem przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, rzucawkami, upośledzeniem wzrostu wewnątrzmacicznego dziecka.
Wapń po za tym, że bierze udział w budowaniu układu kostnego to także zmniejsza ryzyko nadciśnienia ciążowego, stanu przedrzucawkowego i przedwczesnego porodu. Zobacz jakie produkty spożywcze bogate są w wapń.
Żelazo jest niezbędne do tworzenia hemoglobiny, która transportuje tlen do tkanek, a także zabiera dwutlenek węgla. Niedobór żelaza może prowadzić do niedokrwistości, a u kobiet w ciąży także do infekcji dróg moczowych. Dzieci mam, które nie spożywały odpowiedniej ilości żelaza wykazują małą masę urodzeniową, rodzą się przedwcześnie.
Cynk jest niezwykle ważnym składnikiem dla kobiet przed ciążą i w I trysemestrze. W badaniach na zwierzętach wykazano, że niedobory cynku powodują defekty szkieletu i ośrodkowego układu nerwowego. Niedobór cynku powoduje także opóźnienie wzrostu i sprzyja poronieniu. Cynk wywiera również znaczącą rolę w działaniu systemu odpornościowego.
Według badań naukowych duże spożycie magnezu w wczesnym okresie ciąży wieże się z wyższą masa urodzeniową dziecka. Uzupełnienie podaży tego pierwiastka w trakcie ciąży może zmniejszyć ryzyko małej masy urodzeniowej.
Kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 odgrywają niezwykle ważną rolę w budowie układu nerwowego, w tym mózgu i narządu wzroku. Największe zapotrzebowanie na kwasy n-3 przypada na III trysemestr. W szczególności wieloródki, także i pierwszym okresie ciąży i przed porodem powinny zadbać o właściwą podaż tego składnika. Zapasy kwasów n-3 szybko się wyczerpują, może ich nie starczyć na kolejne ciąże. Zobacz jakie produkty spożywcze są bogate w tłuszcz i różne kwasy tłuszczowe.
Arkadiusz Tuwalski
